SORUŞTURMA NEDİR?

SORUŞTURMA AŞAMASI, EVRELERİ VE SORUŞTURMA AŞAMASININ USULİ İŞLEMLERİ NELERDİR?

SORUŞTURMA NEDİR? SORUŞTURMA AŞAMASI, EVRELERİ VE SORUŞTURMA AŞAMASININ USULİ İŞLEMLERİ NELERDİR?

Soruşturma Ceza Muhakemeleri Kanunu 2. maddede "e) Soruşturma: Kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evreyi," diyerek tanımlanmıştır. Soruşturma evresi bir suç işlendiğine dair iddialar üzere başlayan ve bu iddiaların doğruluğunun araştırıldığı evredir.

SORUŞTURMA NEDİR? SORUŞTURMA AŞAMASI, EVRELERİ VE SORUŞTURMA AŞAMASININ USULİ İŞLEMLERİ NELERDİR?

Ceza Muhakemeleri Kanunu Madde 160 " – (1) Cumhuriyet savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hâli öğrenir öğrenmez kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere hemen işin gerçeğini araştırmaya başlar. (2) Cumhuriyet savcısı, maddî gerçeğin araştırılması ve adil bir yargılamanın yapılabilmesi için, emrindeki adlî kolluk görevlileri marifetiyle, şüphelinin lehine ve aleyhine olan delilleri toplayarak muhafaza altına almakla ve şüphelinin haklarını korumakla yükümlüdür." denilmek suretiyle soruşturma evresinde soruşturmayı yürütmesi gereken görevi Cumhuriyet Savcılığına vermiştir.

Soruşturma evresini başlatacak olan kuşku ise soyut bir kuşku olmayıp, belli emarelere dayanan ve soruşturmayı başlatacak yoğunluğa ulaşması gerekmektedir. Şüphenin yoğunlaşması araştırılma ile daha da derinleşmesi ile nihayetinde konu hakkında iddianame hazırlanarak, iddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ile dava açılarak sona erecektir.

Suç şüphesinin öğrenilmesi:

1. Re’sen öğrenme

2. İhbar kanalıyla öğrenme

3. Yabancı devletin şikâyeti ile öğrenme

4. Tutanakla öğrenme

5. Şikâyet kanalıyla öğrenme

Yazılı müracaat kanalıyla öğrenme yolları ile olmaktadır.

Soruşturmanın iki ayağı vardır:

1. İspat (Yeterli şüphe)

2. Hüküm

Soruşturma suç şüphesinin öğrenilmesi ile hemen başlar. Eğer suç şüphesi kolluk kuvvetleri tarafından öğrenirse, Cumhuriyet Savcısına haber verir. Ama kolluk haber aldığında gecikmesinde sakınca bulunan haller varsa hemen müdahalede bulunabilir. Müdahalede bulunmasının adımları şu şekilde gerçekleşmektedir.

1. Devam eden icra hareketlerini durdurur.

2. Hayat ve beden bütünlüğü riskine karşı girişimde bulunur.

3. Delillerin kaybolmaması için tedbirler alır.

4. Şüpheli varsa olay yerinden kaçması önlenir.

Cumhuriyet Savcısına haber verir.

Kolluk kuvvetlerinin Cumhuriyet Savcısını haberdar etmeksizin olay yerinden delil araştırması yapması hükmün bozulmasına sebep olabilecektir. Cumhuriyet Savcısı kolluk kuvvetlerinin yapacağı her işlem için tek tek emir vermesi gerekmektedir. Tesadüfi elde edilen deliller açıkça hukuka aykırı değildir. Bu şüpheler ve deliller üzerine Cumhuriyet Savcısı soruşturma başlatabilir.

Şüpheliye avukatı (müdafii) varsa haberdar edilebileceği hatırlatılmalı ya da avukatı yoksa kendisine müdafii atanabileceği hatırlatılmalıdır. Yoksa müdafiisiz yapılacak işlemlerin hukuka aykırı olduğu ileri sürebilecektir.

Cumhuriyet Savcısının iddianame hazırlayabilmesi için kendisine 3 soru soracaktır.

1. Eyleme ilişkin yeterli şüphe elde edildi mi?

2. Bu eylem kanunda suç olarak tanımlanmış mıdır?

Kovuşturma olanağı var mıdır?

Cumhuriyet Savcısı iddianame hazırlamadan önce aşağıda yazılı maddelere dikkat etmelidir.

1. Ceza Muhakemeleri Kanunu 171. madde "(1) Cezayı kaldıran şahsî sebep olarak etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasınıgerektiren koşulların ya da şahsî cezasızlık sebebinin varlığı halinde, Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verebilir." hükmünü göz önünde bulundurmalıdır.

2. Uzlaşmaya tabi bir suç ise, uzlaşmanın olumlu sonuçlanıp sonuçlanmadığını göz önünde bulundurmalıdır.

3. Ön ödeme gerçekleşmişse, ön ödemeyi göz önünde bulundurmalıdır.

4. Ceza Muhakemeleri Kanunu 171. madde " (2) (Değişik:17/10/2019-7188/19 md.) Uzlaştırma ve önödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, Cumhuriyet savcısı, üst sınırı üç yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının beş yıl süre ile ertelenmesine karar verebilir. Suçtan zarar gören veya şüpheli, bu karara 173 üncü madde hükümlerine göre itiraz edebilir." hükmü uyarınca kamu davasının açılmasının ertelenmesine yer olup olmadığını değerlendirmelidir.

5. Suça özgü etkin pişmanlık hükümleri varsa, etkin pişmanlık hükümleri hatırlatılmalı ve etkin pişmanlık varsa göz önünde bulundurmalıdır.

   
   

Yukarıda sayılan kanun maddeleri özelinde hazırlanan iddianame mahkeme tarafından kabul edildiğinde artık soruşturma evresinin sonuna gelinmiş olacaktır. Artık kovuşturma evresine geçilecektir.