BASİT YARGILAMA USULÜ NEDİR?
- Yıldırım YILDIRIM
- 7 Kas 2024
- 6 dakikada okunur
Basit Yargılama usulü Nedir? Basit Yargılama Usulü yargılamasında usul şartları nelerdir?
Ceza Muhakemeleri Kanunu 251. ve 252. maddede ele alınan basit yargılama usulü ceza davalarında bir yargılama türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Basit yargılama Usulü uygulanmasında usul şartları nelerdir?
Kanunda sayılı olan şartlar gerçekleştiğinde sanık hakkında Basit Yargılama Usulü ile yargılama yapılacaktır. Basit Yargılama Usulüne Ceza Muhakemeleri Kanunu 251. ve 252. maddelerde yer verilmiştir.
Ceza Muhakemeleri Kanunu Madde 251" – (Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.) (Başlığı ile Birlikte Yeniden Düzenleme:17/10/2019-7188/24 md.)
(1) Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilir. (Ek cümle:8/7/2021-7331/23 md.) 175 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca duruşma günü belirlendikten sonra basit yargılama usulü uygulanmaz.
(2) Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını iki hafta içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir. Tebligatta duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilir. Ayrıca, toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilir.[89]
(3) Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesi dikkate alınmak suretiyle, 223 üncü maddede belirtilen kararlardan birine hükmedilebilir. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir.
(4) Mahkemece, koşulları bulunması hâlinde; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.
(5) Hükümde itiraz usulü ile itirazın sonuçları belirtilir.
(6) Mahkemece gerekli görülmesi hâlinde bu madde uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir.
(7) Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmaz.
(8) Basit yargılama usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz."
Ceza Muhakemeleri Kanunu Madde 252 – "(Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.) (Başlığı ile Birlikte Yeniden Düzenleme:17/10/2019-7188/25 md.)
(1) 251 inci madde uyarınca verilen hükümlere karşı itiraz edilebilir. Süresi içinde itiraz edilmeyen hükümler kesinleşir.
(2) (Değişik:2/3/2024-7499/17 md.) İtiraz üzerine hükmü veren mahkemece dosya, o yerde birden fazla asliye ceza mahkemesi bulunması hâlinde tevzi kriterlerine göre belirlenen asliye ceza mahkemesine gönderilir ve bu mahkemece duruşma açılarak genel hükümlere göre yargılamaya devam olunur. Tek asliye ceza mahkemesinin bulunduğu yerlerde ise, aynı mahkemede yetkili başka bir hakim varsa bu hakim tarafından; aksi hâlde adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu başkanınca görevlendirilen hakim tarafından duruşma açılır ve genel hükümlere göre yargılamaya devam olunur. Taraflar gelmese bile duruşma yapılır ve yokluklarında 223 üncü madde uyarınca hüküm verilebilir. Taraflara gönderilecek davetiyede bu husus yazılır. Duruşmadan önce itirazdan vazgeçilmesi hâlinde duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.
(3) (Değişik:2/3/2024-7499/17 md.) Mahkeme, ikinci fıkra uyarınca hüküm verirken, 251 inci madde kapsamında basit yargılama usulüne göre verilen hükümle bağlı değildir. Ancak, itirazın sanık dışındaki kişiler tarafından yapıldığı hâllerde 251 inci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca indirim uygulanır.
(4) (Değişik:2/3/2024-7499/17 md.) İtiraz üzerine verilen hükmün sanık lehine olması hâlinde, bu hususların itiraz etmemiş olan diğer sanıklara da uygulanma olanağı varsa bu sanıklar da itiraz etmiş gibi verilen kararlardan yararlanır.
(5) (Değişik:2/3/2024-7499/17 md.) İkinci fıkra uyarınca verilen hükümlere karşı genel hükümlere göre kanun yoluna başvurulabilir.
(6) (Değişik:2/3/2024-7499/17 md.) Birinci fıkradaki itirazın, süresinde yapılmadığı veya kanun yoluna başvuru hakkı bulunmayan tarafından yapıldığı mahkemesince değerlendirildiğinde dosya, 268 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderilir. Mercii bu sebepler yönünden incelemesini yapar ve kararını gereği için mahkemesine gönderir.
(7) (Ek:2/3/2024-7499/17 md.)Birinci fıkradaki itirazın, yargılama giderine, vekâlet ücretine veya maddi hataya ilişkin olması hâlinde 268 inci maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır. Mercii bu sebepler yönünden incelemesini yapar ve kararını gereği için mahkemesine gönderir."
Basit Yargılama Usulünün uygulanması ve usuli şartlar
Adli para cezası ve üst sınırı 2 yılı geçmeyen cezalarda dosya üzerinden karar verilebilir.
Mahkeme basit yargılama usulünce yargılama yaparken delil toplamaz, dosyayı değerlendirir ve hükmünü kurar.
Basit yargılama usulünün uygulanabilmesi için iddianame kabul edilmiş olmalı ve duruşma günü belirlenmiş olmalıdır.
Ön görülen ceza adli para cezası veya üst sınırı 2 yılı geçmeyen ceza olmalıdır.
Şüpheli, suça sürüklenen çocuk, akıl hastası, sağır veya dilsiz olmamalıdır.
Soruşturması ve kovuşturması izne ya da talebe bağlı olmamalıdır.
Basit yargılama usulünün uygulanmayacağı bir suçla birlikte işlenmemiş olmamalıdır.
Beyan ve savunmaların 15 gün içinde verilmesi gerekmektedir. Süre kaçırılmış olsa da, savunma ve beyanları içeren dilekçenin verilmesinde hukuki bir engel bulunmamaktadır. Savunma ve beyanlar gene de ilgili mahkemeye sunulabilir.
Eğer basit yargılama usulü kabul edilmiyorsa, duruşma açılması isteniyorsa dilekçede bu talebe yer verilebilir.
Ceza belirlemesi Türk Ceza Kanunu 61. madde " " MADDE 61. - (1) Hakim, somut olayda;
a) Suçun işleniş biçimini,
b) Suçun işlenmesinde kullanılan araçları,
c) Suçun işlendiği zaman ve yeri,
d) Suçun konusunun önem ve değerini,
e) Meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığını,
f) Failin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığını,
g) Failin güttüğü amaç ve saiki,
Göz önünde bulundurarak, işlenen suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında temel cezayı belirler.
(2) Suçun olası kastla ya da bilinçli taksirle işlenmesi nedeniyle indirim veya artırım, birinci fıkra hükmüne göre belirlenen ceza üzerinden yapılır.
(3) Birinci fıkrada belirtilen hususların suçun unsurunu oluşturduğu hallerde, bunlar temel cezanın belirlenmesinde ayrıca göz önünde bulundurulmaz.
(4) Bir suçun temel şekline nazaran daha ağır veya daha az cezayı gerektiren birden fazla nitelikli hallerin gerçekleşmesi durumunda; temel cezada önce artırma sonra indirme yapılır.
(5) Yukarıdaki fıkralara göre belirlenen ceza üzerinden sırasıyla teşebbüs, iştirak, zincirleme suç, haksız tahrik, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı ve cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebeplere ilişkin hükümler ile takdiri indirim nedenleri uygulanarak sonuç ceza belirlenir.
(6) Hapis cezasının süresi gün, ay ve yıl hesabıyla belirlenir. Bir gün, yirmidört saat; bir ay, otuz gündür. Yıl, resmi takvime göre hesap edilir. Hapis cezası için bir günün, adlî para cezası için bir Türk Lirasının artakalanı hesaba katılmaz ve bu cezalar infaz edilmez.
(7) (Ek: 29/6/2005 – 5377/7 md.)Süreli hapis cezasını gerektiren bir suçtan dolayı bu madde hükümlerine göre belirlenen sonuç ceza, otuz yıldan fazla olamaz.
(8) (Ek: 29/6/2005 – 5377/7 md.) Adlî para cezası hesaplanırken, bu madde hükmüne göre cezanın belirlenmesi ve bireyselleştirilmesine yönelik artırma ve indirimler, gün üzerinden yapılır. Adlî para cezası, belirlenen sonuç gün ile kişinin bir gün karşılığı ödeyebileceği miktarın çarpılması suretiyle bulunur.
(9) (Ek: 6/12/2006 – 5560/1 md.) Adlî para cezasının seçimlik ceza olarak öngörüldüğü suçlarda bu cezaya ilişkin gün biriminin alt sınırı, o suç tanımındaki hapis cezasının alt sınırından az; üst sınırı da, hapis cezasının üst sınırından fazla olamaz.
(10) Kanunda açıkça yazılmış olmadıkça cezalar ne artırılabilir, ne eksiltilebilir, ne de değiştirilebilir." hükmüne göre ceza belirlenecektir. Belirlenen ceza sırası ile, belirlenen ceza üzerinden Türk Ceza Kanunu 62. madde iyi hal indirimi yapılması yönünde mahkeme tarafından değerlendirilerek ceza indirimi yapılabilir. Belirlenen ceza üzerinden Ceza Muhakemeleri Kanunu 251. madde 3. fıkrası gereği 1/4 indirim yapılır. Belirlenen ceza, koşulları varsa Türk Ceza Kanunu madde 50, madde 51 hükümlerinin uygulanıp uygulanamayacağı değerlendirilecektir. Ceza Muhakemesi Kanunu madde 231 gereği hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi güvenlik tedbirlerine karar verilip verilmeyeceği değerlendirilmesi mahkeme tarafından yapılacaktır.
Kanunda belirlenen 15 gün süre içerisinde savunma ve beyanlara dair dilekçe verilmemişse, kanun itiraz yoluna başvurulamayacaktır. Bundan dolayı dosyanın bir avukat tarafından takip edilerek hak kaybına uğranılmaması açısından önemlidir.
Verilen hükme Asliye Ceza Mahkemesine itiraz edilerek, itiraz sonucu duruşmalı dava açılması talep edilebilir.
İtiraz sonrası Asliye Ceza Mahkemesi tarafından sanığa duruşma gününü gösterir davetiye gönderilir. Mahkeme önceki hükümle bağlı olmayacaktır. Sanığı dinledikten sonra yeni bir hüküm kurabilecektir.
Eğer itiraz katılan müşteki, mağdur tarafından yapılmışsa, 1/4 indirim sanık için kazanılmış hak olarak uygulanmaya devam edecektir ancak itiraz sanık tarafından yapılmışsa 1/4 indirim artık uygulanmayacaktır.
Mahkeme tarafından verilen karar diğer sanıklar lehine ise, karar diğer sanıklar için de uygulanacaktır.
Basit Yargılama usulünde avukatın önemi nedir?
Basit yargılama usulü uygulanırken dosya ayrıntıları ile incelenmelidir. İsnat edilen suç ve eylem incelenmelidir. Suça ilişkin dosyada mevcut olan deliller incelenmelidir. Delillerin hukuka uygun olup olmadığı değerlendirilmesi yapılmalıdır. Dosya kapsamında tüm değerlendirmelerle basit yargılama usulü uygulanarak 1/4 indirimle belirlenen cezaya sanığın itiraz etmeyerek daha sanık için avantajlı bir durum mu olacağı yoksa itiraz ederek duruşma yapılması halinde daha avantajlı bir sonuç mu elde edileceği titizlikle analiz edilmelidir. Bu bağlamda avukat bu incelemeleri yapacaktır. Bunların değerlendirilmesi avukat tarafından yapılacaktır. Sonrasında avukat özellikle daha önce işlenmiş başka suçlar var mı? Devam eden Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı olup olmadığını sanık ile konuşarak değerlendirmelerde bulunacaktır. Tüm bu değerlendirmeler ışığında avukat sanık ile görüşerek gerekli bilgilendirmeleri yapacaktır. Yapılan itiraz sonucu duruşmalı görülecek mahkemeden daha avantajlı bir karar çıkıp çıkmayabileceğini avukat ön görüde bulunarak bu durumu sanık ile değerlendirecektir. Ayrıca avukat tarafından sanığın başka adli sicil kaydı mevcutsa belirlenen cezanın Türk Ceza Kanunu 58. madde 6. fıkra gereği infazın mükerrirlere özgü çektirilmesinin olup olmayacağı ve denetimli serbestlik hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağı, 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 108. madde koşullu salıverilme hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağı, Türk Ceza Kanununun 53. maddesinin uygulanmasından doğacak yoksunlukların değerlendirmeleri avukat tarafından yapılarak sanık bu konuda bilgilendirilecektir.
Comments